Web 4.0 Nedir? İnternetin Tarihi ve Geleceği

İnternetin yakın tarihi boyunca geçirdiği değişim sonucunda internetin bu değişimini daha anlamlı bir hale getirmek için Web 1.0, Web 2.0, Web 3.0 ve son olarak da Web 4.0 şeklinde kronolojik sınıflandırmalar gerekli olmuştur.

Günümüzde Web 2.0 internet formunu kullanıyor olsak da, yapay zekanın da sebep olduğu ivme ile Web 3.0 yavaş bir şekilde hayatımıza girmeye başladı. Bu yazıda internet tarihine bir göz atarak, yeni internet formlarının internetin ve gündelik yaşamımızın geleceğini nasıl şekillendireceğini tartışacağız.

Web 1.0

Web 1.0, internetin sadece statik içerikten ibaret olduğu ve internet sayfalarının köprüler aracılığıyla birbirine bağlandığı, internetin ilk aşamasını ifade etmektedir. [1] Web 1.0 hakkındaki tanımlamalar tartışma konusu olsa da, bu aşamada kullanıcıların pasif konumda olduğu ve internette bulunan içeriklerle etkileşime giremediği bir internet yapısı söz konusudur. Zamanla internette meydana gelen değişimler sonucunda internet farklı bir forma evrilmiş ve günümüzde kullanılan interaktif Web 2.0 formu hayatımıza giriş yapmıştır.

World Wide Web’in mucidi olan Tim Berners-Lee, internetin ilkel bir formunu CERN’deki araştırmaların daha kolay takip edilebilmesi amacıyla icat etmiştir. İnternetin bu formu salt okunur (read-only) bir biçimdeyken, Web 2.0 ile birlikte kullanıcıların internette aktif rol alma süreci başlamıştır. Web 1.0, 1989 ile 2005 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. [2]

Web 2.0

Web 2.0 konsepti O’Reilly ve MediaLive International arasında geçen bir beyin fırtınası oturumunda ortaya çıkmıştır. [3] Web 2.0 ortaya çıktıktan sonra gerçek bir konseptten ziyade “moda haline gelmiş bir sözcük” olarak nitelendirilse de, zamanla bu sınıflandırma gerekli olmuş ve kabul görmüştür.

Web 2.0 ile birlikte blog sitelerinde bir yükseliş gözlemlenmiş ve bu kişisel günlük niteliğindeki siteler Web 1.0’daki versiyonlarından farklı bir anlam ve değer kazanmıştır. [3] İnternetin geçirdiği değişim ile birlikte sıradan bir kullanıcının da kolay bir şekilde internette kendi sesini duyurma özgürlüğü yakalaması sonucunda internet kitlelerin aracı haline gelmiştir. Web 2.0, önceki versiyonun daha yeni bir formu olmakla kalmamış; esnek web sitesi dizaynı, yaratıcı tekrar kullanım, işbirliği ile içerik oluşturma ve modifikasyon gibi özelliklere sahip olmuştur. [4] Web 2.0 ile birlikte insanlar artık internet için bir araç olmaktan ziyade, internetin bir parçası haline gelmiştir.

Artık internetteki bilgileri tüketmekle kalmıyor, bu bilgilerin üretilmesine katkıda bulunuyoruz. Günümüzde kullandığımız çeşitli web sitelerinden biri olan Vikipedi, kullanıcıların düzenleyebildiği ve işbirliği halinde bilgi verici sayfaların oluşumuna katkıda bulunduğu bir platformdur. Bir yandan sosyal medya platformları bireylerin internette katılımcı rol oynamasını oldukça kolay bir hale getirerek internetin interaktif yapısını vurgulamada esaslı bir araç haline gelmiştir. İnternet kullanıcıları pasif rolü bir kenarda bırakarak, Web 2.0 sayesinde artık interaktif, dinamik ve duyarlı bir karakter kazanmıştır.

Web 3.0

Web 2.0’de olduğu gibi hakkında kesin bir tanım bulunmayan Web 3.0, günümüz internetinin geleceğini temsil etmektedir. Bazıları tarafından Web 3.0 çağına geçiş yaptığımız söylense de, bu geçişler arasında katı sınırlar bulunmadığından dolayı bu ayrımı kesin olarak yapmak mümkün değil.

Web 3.0’ın ne zaman başlayacağına dair şu anda sadece tahminlerde bulunabiliriz. Ancak bu geçiş yaşanmadan önce günümüzdeki internet tecrübemizi kökünden değiştirecek bazı değişikliklerle karşılaşmamız gerekiyor. Bunun da büyük oranda yapay zekanın yükselmesi ile gerçekleşmesi bekleniyor.

Yapay zeka internetteki veriyi anlayabilir ve yorumlayabilir bir konuma geldiği zaman internet deneyimimiz tamamen değişecek. Anlamsal web ile birlikte bilgisayarlar internetteki veriyi bir insan gibi yorumlayabilecek ve kullanıcı için özelleştirilmiş sonuçlara çok daha kolay bir şekilde ulaşmak mümkün olacak.

Web 3.0 için futuristik konseptlerden birine örnek olarak çevrimiçi alışveriş merkezlerini örnek gösterebiliriz. Bu konsept ile kullanıcılar sanal dünyalarda gezebilir, ürünleri inceleyebilir ve diğer kullanıcılar ile etkileşimde bulunabilir. Ancak şimdilik bunun gerçekleşmesinin önünde çok büyük teknolojik engeller bulunuyor. Bunun için öncelikle teknoloji anlayışımızı tamamıyla değiştirecek bir gelişmenin ortaya çıkması gerekiyor. Web 3.0 için erken olsa da, bu konsept Web 4.0 için geçerli olabilir.

Web 4.0

Kavramsal olarak hala gelişme aşamasında olan Web 4.0 kavramı, makineler ve insanların simbiyotik olarak etkileşimde olacağı bir internet formunu ifade etmektedir. İnsan beynine paralel olarak hareket edebilecek makineler daha güçlü arayüzler oluşturarak, en iyi sonucu vermek için çalışacak. Kısaca açıklamak gerekirse, internetteki içeriği okuyup anlayabilecek konuma gelen makineler, en yüksek performansla en kaliteli sonuçlara ulaşmamızı sağlayacak. [4]

Web 4.0 okuma-yazma-uygulama eşzamanlılığına sahip bir form olacak ve hayatımızın her anlamının daha küresel bir yapıya bürünmesine sebep olacak. Web 4.0 ya da webOS, bir noktadan sonra işletim sistemi görevi görmeye başlayacak. İnsan beyniyle rekabet edecek seviyeler ulaşabilecek bu web formu, akıllı etkileşimler oluşturarak hayatımızı her alanda değiştirecek.

Henüz Web 3.0 çağına bile geçmemiş olduğumuzdan dolayı Web 4.0 ile internet deneyemimizde meydana gelecek değişiklikler konusunda konuşabileceklerimiz tahminden öteye geçemiyor. Yapay zekanın yükselişi ile birlikte insanoğlu imkansızı başaracak mı? Teknolojik devrim ne zaman sahne alacak? Tüm bu sorular uzun yıllar sonunda cevaplarına kavuşana kadar heyecanla bekliyor olacağız.

Kaynaklar

[1] Techopedia – https://www.techopedia.com/definition/4923/web-30

[2] Choudhury, Nupur. (2014). “World Wide Web and Its Journey from Web 1.0 to Web 4.0” http://ijcsit.com/docs/Volume%205/vol5issue06/ijcsit20140506265.pdf

[3] O’Reilly, Tim – https://www.oreilly.com/pub/a/web2/archive/what-is-web-20.html?page=1

[4] Aghaei, Sareh, Nematbakhsh, Mohammad Ali, Farsani, Hadi Khosravi. (2012). “EVOLUTION OF THE WORLD WIDE WEB: FROM WEB 1.0 TO WEB 4.0” https://pdfs.semanticscholar.org/8cb3/93c3229e8f288febfa4dac12a0f6298efb93.pdf